Politiek geïnspireerde geweldsdelicten tegen de bezetter zijn aanvankelijk zeldzaam. Vanaf het begin van de zomer van 1942 zijn er echter meer en meer aanslagen tegen de bezetter of tegen collaborateurs, en dat ondanks een steeds strengere Duitse repressie. Deze aanslagen treffen vooral dat deel van de bevolking dat met de vijand banden heeft.
Vooral de communistische partij, en dan vooral zijn gewapende afdeling, de Partizanen, is verantwoordelijk voor deze vorm van geweld tijdens het grootste deel van de bezetting. Zij zullen zich zelden rechtstreeks op de bezetter richten. Hun enige grote campagne van aanslagen tegen hen begint in december 1942 maar is de daaropvolgende maand al afgelopen.
De zware Duitse repressie, met zijn veelvuldige arrestaties en het uitvoeren van de doodstraf na veroordeling of het gijzelen van vele partizanen en andere sympathisanten van de communisten, is zonder twijfel een te hoge prijs.
Vanaf eind 1943 vermeerdert het aantal aanslagen door het verzet tegen de Duitsers opnieuw, maar het blijft gewoonlijk toch beperkt tot enkele gevallen per maand.
Geweld tegenover al wie die de kant van de bezetter gekozen heeft, uit zich al vlugger en is vooral breder verspreid. In 1941 begon men met gevels te besmeuren en ruiten in te slaan. Vanaf 1942 worden dat bomaanslagen tegen gebouwen. Vanaf de zomer van datzelfde jaar worden moorden gepleegd. De vervolging van geweld tegen de Belgen die niet rechtstreeks voor de bezetter werken, valt gewoonlijk onder de verantwoordelijkheid van de autoriteiten van het bezette land. Maar de relatieve welwillendheid van de Belgische justitie schokt de kringen van de collaborateurs. Zij dreigen de bezetter hun medewerking op te zeggen, indien ze de daders van dergelijke feiten niet streng bestraffen.
Omdat ze mankracht missen, blijft de Duitse militaire administratie twijfelen tussen het delegeren aan de Belgische overheid en het zelf ter hand nemen van deze dossiers. Vanaf de herfst 1943 blijft het aantal aanslagen van verzet tegen Belgen stijgen, en het wordt zelfs een dagelijks gebeuren in de zomer van 1944. De bezetter ziet zich verplicht deze aanslagen die de Duitse belangen schaden, niet alleen strenger te beoordelen, maar ook om vanaf april 1944 elk gewapend geweldsdelict te vervolgen.
Tijdens de bezetting sneuvelen er in totaal ongeveer 850 collaborateurs onder de kogels van de Partizanen, of, vooral vanaf de lente van 1944, van andere groeperingen van het gewapend verzet.
Laplasse, Jan, and Karolien Steen. “Het Verzet Gewogen: Een Kwantitatieve Analyse van Politieke Aanslagen En Sabotages in België, 1940-1944.” Cahiers d’Histoire Du Temps Present, no. 15 (2005): 227–60.
Roden, Dimitri. “"In Naam van Het Duitse Volk!” Het Duitse Krijgsgerecht En de Openbare Orde in Bezet België (1940-1944).” Ph.D. Thesis, Universiteit Gent, 2015.
Vrints, Antoon. “Patronen van Polarisatie. Homicide in België Tijdens de Tweede Wereldoorlog.” Cahiers d’Histoire Du Temps Présent/Bijdragen Tot de Eigentijdse Geschiedenis, no. 15 (2005): 177–204.
Zurné, Jan Julia, Tussen twee vuren. Gerecht en verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, Lannoo Tielt 2017.
