Tijdens de bezetting moeten de traditionele Belgische jeugdbewegingen onder druk van de bezetter hun activiteiten stopzetten. Collaborerende jeugdbewegingen zijn wel toegelaten en hebben een relatief succes.
Tijdens de bezetting worden Belgische jeugdbewegingen naar Duits model ‘gelijkgeschakeld’. Dat betekent dat alleen nationaalsocialistisch gezinde jeugdbewegingen hun werking kunnen voortzetten. Alleen katholieke jeugdbewegingen kunnen onder de paraplu van de Katholieke Kerk nog tot 1943 actief blijven.
De Belgische collaborerende facties beschikken in het begin van de bezetting over hun eigen jeugdbewegingen. Het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) controleert het Algemeen Vlaams Nationaal Jeugdverbond (AVNJ), het Verbond van Dietse Nationaal-Solidaristen (Verdinaso) controleert het Jong-Dinaso, en Rex tot slot de Jeunesse rexiste/Rex-Jeugd. De in de zomer opgerichte Vlaamse Jeugd leunt aan bij de Vlaamse SS.
Onder impuls van de Duitse Reichsjugendführung streeft de bezetter naar een eengemaakte collaborerende jeugdbeweging onder Duitse controle. In Vlaanderen ontstaat tussen mei en juli 1941 de Nationaal-Socialistische Jeugd in Vlaanderen (NSJV) als een fusie van AVNJ, Jong-Dinaso, Rex-Jeugd en Vlaamse Jeugd. De NSJV krijgt Duitse financiering en wordt voorgesteld als “partijloos”, maar het VNV houdt de touwtjes in handen. Om die reden richt de Groot-Duitse DeVlag in november 1943 met de Hitlerjeugd Vlaanderen een eigen jeugdbeweging op. Dat wakkert een crisis aan in de NSJV. Vele jeugdleiders vinden dat het VNV zijn Diets ideaal verraadt door onvoldoende weerwerk te bieden tegen de Groot-Duitse strekking in de collaboratie. Vooral in de Diets Blauwvoetvendels, de jongensafdeling van de NSJV, komt het tot dissidenties en einde 1943 houdt de NSJV de facto op te bestaan.
De collaborerende jeugdbewegingen zijn een rekruteringsvijver voor de militaire collaboratie en in het bijzonder voor de strijd aan het oostfront. In Franstalig België ontstaat in 1943 de Jeunesse légionnaire uit de fusie van de Jeunesse rexiste en enkele andere kleine collaborerende jeugdbewegingen. De Jeunesse légionnaire krijgt steun van de Duitse SS en Hitlerjugend. Zoals haar naam reeds suggereert, fungeert ze als antichambre voor Léon Degrelles oostfronttroepen.
De Wever, Bruno. Greep Naar de Macht: Vlaams-Nationalisme En Nieuwe Orde: Het VNV, 1933-1945. Tielt - Gent: Lannoo - Perspectief, 1994.
Simon, Michel. Jeunesses Rexiste et Légionnaire 1940-1945: Du Feu de Camp... Au Coup de Feu. La Gleize: Michel Simon, 1995.
Simon, Michel. Jeux sans Piste : Les Organisations de Jeunesse d’ordre Nouveau Non Rexistes En Belgique Francophone Sous l’Occupation. La Gleize: Michel Simon, 2000.
