Eenheidsvakbond opgericht op 22 november 1940 met medewerking van een deel van de vooroorlogse syndicale leiding. Vanaf 1942 evolueert de organisatie, nu stevig in de Duitse greep, in nationaalsocialistische richting.
Hoewel de leiding van de socialistische en katholieke vakbonden voor de oorlog beslist om bij een Duitse inval de activiteiten te staken, hervat een aantal verantwoordelijken in de zomer van 1940 toch de activiteit. Politieke motieven – vooral het perspectief van een autoritair corporatistische hervorming, mogelijk gemaakt door de Duitse suprematie - liggen hieraan ten grondslag. Socialistische, katholieke en liberale syndicale leiders richten een Syndicale Unie op, anticiperend op de Duitse wens om te komen tot een eenheidsvakbond met representatief monopolie. Omdat het Vlaams-nationalistische syndicaat Arbeidsorde niet bij de Syndicale Unie betrokken is, heeft die naar de smaak van de Duitsers een te Belgisch karakter en is het onvoldoende strak georganiseerd.
De Duitsers leggen hun model op, de Unie van Hand- en Geestesarbeiders (UHGA), met de deelname van Arbeidsorde, dat samen met de drie andere vakbonden de UHGA bestuurt. Vanaf het einde van 1940 verlaten socialistische vakbondsleiders de organisatie. De meeste ACV-leiders houden het in augustus 1941 voor bekeken. Het is duidelijk geworden dat de Duitsers de hand willen leggen op de bezittingen van de centrales en dat de UHGA geen impact heeft op lonen en arbeidsvoorwaarden.
De Duitsers sturen de UHGA in nationaalsocialistische richting. Edgard Delvo van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), sinds april 1942 de ‘leider’, is er de uitvoerder van. Reële invloed heeft de Unie, die slechts een klein deel van de werknemers aanspreekt, - max 250.000, ongeveer een vierde van het aantal vakbondsleden voor de oorlog- nog steeds niet, ook al probeert ze de verplicht tewerkgestelden in Duitsland te omkaderen.
Steenhaut, Wouter. “Het Sociaal Dienstbetoon van de UHGA: Een Ersatz Voor Haar Sociaal-Politieke Onmacht.” In 1940-1945: Het Dagelijkse Leven in België: Tentoonstelling, Brussel, ASLK-Galerij, 21 December 1984 - 3 Maart 1985, 176–85. Brussel: ASLK, 1984.
