In de loop van de bezetting ontwikkelen verzetsgroepen allerlei activiteiten om de Duitsers en collaborateurs te ondermijnen. Voorbeelden daarvan zijn sabotage, de sluikpers, gewelddadige aanslagen en het verzamelen van inlichtingen voor de geallieerden. De bezettingsmacht bestrijdt deze verzetsactiviteiten uit alle macht.
Met hun acties overtreden verzetsmensen niet alleen de Duitse, maar soms ook de Belgische wet. In theorie zijn ze daardoor ook voor de Belgische justitie strafbaar. Soms ligt dat voor de hand, bijvoorbeeld als het om geweld tegen personen gaat. Moord en het “vrijwillig toebrengen van verwondingen of slagen” zijn immers strafbaar.
Maar ook in sommige minder voor de hand liggende gevallen overtreden verzetslui de Belgische wet. Zo is het verboden om geschriften uit te geven of te verspreiden waarop de naam en woonplaats van de schrijver en drukker niet worden vermeld – wat natuurlijk geldt voor de sluikpers. Verregaande pesterijen tegen collaborateurs, zoals het ingooien van ruiten en het bekladden van gevels met hakenkruizen, kunnen beschouwd worden als misdrijven tegen eigendommen.
Dat de verzetsdaden inbreuken zijn op de Belgische wet betekent niet dat het Openbaar Ministerie de daders moet vervolgen. Het parket heeft namelijk de vrijheid te beslissen een zaak zonder gevolg te laten. Dat gebeurt vaak bij verzetsactiviteiten, omdat de daders in het diepste geheim werken en ervoor zorgen dat het parket geen enkele aanwijzing heeft om hen op te sporen. Sabotageacties en bekladdingen vinden meestal ’s nachts plaats en de sluikpers wordt in alle verborgenheid gemaakt. Bovendien zijn deze misdrijven voor het Openbaar Ministerie geen prioriteit, omdat ze de openbare orde niet ernstig in gevaar brengen.
Bij sommige verzetsdaden is het echter moeilijker om anoniem te blijven. Dat geldt bijvoorbeeld voor aanslagen op collaborateurs en Duitsers, waarbij de daders dichtbij hun slachtoffers moeten raken en getuigen nooit uit te sluiten zijn. Het gaat bovendien om ernstige feiten met vaak dodelijke gevolgen. Dat maakt het voor de Belgische justitie extra moeilijk om weg te kijken als ze de daders willen beschermen tegen Duitse vervolging. Met de toename van het aantal aanslagen vanaf 1942 leidt dit tot een ernstig conflict tussen de magistratuur en de bezettingsmacht.
Laplasse, Jan, and Karolien Steen. “Het Verzet Gewogen: Een Kwantitatieve Analyse van Politieke Aanslagen En Sabotages in België, 1940-1944.” Cahiers d’Histoire Du Temps Present, no. 15 (2005): 227–60.
Zurné, Jan Julia. “‘Een Buitengewoon Verontrustend Gewetensprobleem’. De Belgische Magistratuur En Door Verzetsgropen Gepleegd Geweld Tegen Collaborateurs 1940-1950.” Ph.D. Thesis, Universiteit Gent, 2016
